F@ck this Job vertelt het verhaal van de onafhankelijke Russische nieuwszender Dozjd TV. In 2008 opgericht door Russische mediapersoonlijkheid Natasja Sindejeva, liep het hippe ‘optimistische kanaal’ al snel op tegen de grimmige politieke realiteit in Rusland onder Vladimir Poetin. ‘Fuck this job!’ riep een van de moedige verslaggevers op zeker moment uit. Dat gaf de documentaire van Vera Krichevskaya z’n titel, maar vat ook het voortdurende gevecht tegen de wanhoop heel goed samen.
Vera Krichevskaya over haar documentaire F@ck this Job
Barend de Voogd
Sorry, we hebben een wel heel ongelukkige moment gekozen voor dit interview.
‘Ik ben sprakeloos. Het is een zwarte dag, voor de Oekraïne, voor Rusland, voor het Russische volk. Iedereen in Rusland heeft vrienden of familieleden in de Oekraïne.’
F@ck this Job is je vierde documentaire, je maakte bijvoorbeeld eerder een film over de vermoorde oppositieleider Boris Nemtsov. Deze docu is wat meer hybride. Is dit het verhaal van Dozjd TV of is dit het verhaal van Natasja Sindejeva?
‘Het zijn twee verhaallijnen. Natasja’s persoonlijke engagement gaf me een unieke invalshoek om te praten over de situatie in Rusland. Toegankelijker ook, voor een breder publiek. Je ziet hoe de politiek Natasja’s leven veranderd heeft. Tegelijkertijd laat de film ook de ontwikkeling van Rusland zien. Van een moment waarop we nog hoop hadden, tot dit moment. Volledig geïsoleerd. De agressor. Een land dat een oorlog begint tegen zijn buren.’
Het verhaal begint op de toon van een sprookje. Natasja en haar man Sasha in hun grote witte villa, hun showbizzhuwelijk, haar knalroze autootje… Jij was er vanaf het begin bij als producent van Dozjd TV. Wat was toen je indruk van haar?
'Ze was heel positief, heel rijk, iemand die kon doen wat ze wilde. Flamboyant. Een socialite en totaal apolitiek. Ze had nog nooit gestemd. Maar ze ontwikkelde zich tot een echte strijder, iemand die vecht voor rechtvaardigheid en persvrijheid.’
Je bent in 2011 vertrokken, en je legt in de documentaire ook uit waarom, maar je was medeoprichter en helpt Dozjd TV nog regelmatig. Als documentairemaker, was het niet moeilijk objectief en kritisch te blijven? Het is duidelijk dat je erg betrokken bent, zowel professioneel als…
‘… emotioneel, zeker. Er zijn veel dingen waar Natasja en ik over van mening verschillen. Mijn standpunt is in het bedrijf welbekend. Ik denk daarom niet dat het moeilijk was. Ik denk wel, dat ik unieke toegang had. Niemand weet beter dan ik, hoe het bedrijf gelanceerd werd, hoe het toen was. Die toegang, mijn relatie tot Dozjd, dat levert alleen maar positieve dingen op. Ik voelde me er niet ongemakkelijk onder. Ik ben trots op deze mensen, zelfs al zijn ze soms naïef of veel te optimistisch. Ik sta aan hun kant en ik wil dat ook niet verbergen.’
Dozjd TV kwam in aanvaring met het Kremlin omdat het onafhankelijk verslag deed van bijvoorbeeld de verkiezingen waarbij Poetin aan de macht kwam en de annexatie van de Krim in 2014. De staatstelevisie…
‘… het zijn echt twee totaal verschillende werelden, twee verschillende landen. Ook persoonlijk. Er zitten veel mensen uit de LGBTQ-gemeenschap in het team. Dozjd ziet er van binnen uit als een absoluut normaal Europees mediabedrijf. We hebben mensen van verschillende huidskleur, verschillende seksuele oriëntatie enzovoort. Het is alsof je opeens in Europa bent.’
In het laatste deel wordt het verhaal ook heel persoonlijk omdat Natasja ziek blijkt. Waarom vond je het belangrijk dat in de documentaire op te nemen?
‘Omdat ik geloof dat Natasja’s ziekte veroorzaakt is door de hele situatie. Geen geld. Geen hoop. Geen licht aan het eind van de tunnel. Dat heeft haar ziek gemaakt. Het is ook symbolisch. Het is niet háár kanker, het is de kanker van Rusland.’
Dozjd TV wordt tegenwoordig door het Kremlin geclassificeerd als een vijandelijke ‘buitenlandse agent’, Nemtov is vermoord, oppositieleider Navalny zit in de gevangenis. Je ziet dat het de medewerkers van de zender moeite kost optimistisch te blijven. Hoe zie jij dat? Is er hoop of blijft Poetin echt nog tot 2036 aan de macht?
‘Gisteravond heeft alles veranderd, denk ik. Het wordt erger, de vraag is alleen hoelang het erger wordt. Ik geloof niet dat Rusland kan voortbestaan in zo’n groot isolement, in zoveel duisternis, met zo’n grote schuld. Ik denk dat er iets gaat gebeuren. In de Russische geschiedenis is dat altijd zo geweest: out of the blue. We weten alleen nog niet wat. Het is nú aan het gebeuren. De tanks rijden op dit moment de Oekraïne binnen. Het is moeilijk te zeggen hoe lang en hoe zwaar het wordt, maar dit is een compleet nieuw hoofdstuk in onze geschiedenis.’
Dozjd TV wordt van de Russische kabel geweerd, maar zendt nog steeds uit via YouTube. Hoe gaat het nu met de zender?
‘Op dit moment is het de enige onafhankelijke nieuwsbron. Ik kan zien dat er sinds vannacht een enorm publiek aan het meekijken is. Een enorm aantal mensen op YouTube. Dat maakt me bang. We weten niet wat er morgen gebeuren gaat. Zo’n groot publiek, zoveel Oekraïners die in de uitzending aan het woord komen. Ik ben bang dat ze doelwit worden. Eerlijk gezegd, dat moet haast wel.’
En wat betekent de oorlog voor je film? F@ck this Job was vorig jaar april te zien tijdens het Artdocfest in Moskou. Hoe was toen de respons?
‘De directeur van het festival is verschillende keren aangevallen door pro-Kremlin-activisten, Tsjetsjeense activisten… Een echte respons is er nog niet. Ik zou in maart weer naar Rusland gaan. Er zijn overal kaartjes verkocht. We zouden een filmtour doen, door Siberië, door het zuiden van Rusland – maar het zuiden is nu al gesloten vanwege de oorlog. Ik weet het niet. Het ziet er niet bepaald realistisch uit nu…’
F@ck this Job is te zien tijdens IFA op zaterdag 12 maart om 18.45 uur en zondag 13 maart om 13.45 uur. Na afloop van de filmvertoning op zondag gaat Margje de Koning in gesprek met journalist Laura Starink, Ruslandkundige en medeoprichter van Raam op Rusland.
Klik hier voor meer informatie over F@ck this Job
