In 2009 vroeg René Duursma vijf muzikanten om samen te werken aan een drie uur durende soundtrack voor de film J’Accuse (Abel Gance, 1919). Het werd een groot succes en Sebastiaan Wiering en Thomas van den Berg besloten om te blijven plakken. Met zijn drieën werden ze Kinetophone. Inmiddels maken ze al meer dan tien jaar soundtracks bij avant-gardistische filmklassiekers. Tijdens IFA voeren ze live originele muziek uit bij Maya Derens Meshes of the Afternoon (1943), At Land (1944) en Ritual in Transfigured Time (1946). IFA vroeg René naar Kinetophone’s fascinatie voor Maya Deren, wat we tijdens hun optreden bij IFA kunnen verwachten en naar de podcast waar ze momenteel aan werken.
René, vertel eens, waarom Maya Deren?
‘Omdat we alle drie ontzettend al ontzettend lang onder de indruk zijn van haar werk en de kwaliteit ervan. We wilden eigenlijk altijd al iets maken onder haar films, maar hebben het eerder nooit aangedurfd. We wilden het wel goed doen en ons zelfvertrouwen was nooit voldoende, maar nu zijn we er klaar voor. Maya is een unieke filmmaker die veel andere filmmakers weer beïnvloed heeft. Ze maakt gebruik van experimentele scenes, dan stapt er bijvoorbeeld een vrouw uit zee en staat ze ineens op een bureau. Het is bijna kinderlijk, maar zo voelt het niet. Ze doet het vertrouwd en logisch aanvoelen. Iedereen is momenteel zo gefocust op het narratief, maar Maya maakt van filmen echt een kunstvorm. Film was voor haar wat muziek voor ons is, haar manier van filmen is onze manier van muziek maken.’
Richten jullie je dan ook niet op narratief, maar juist op muziek als kunstvorm?
‘Het mooie van muziek maken onder film, is dat je alle kanten op kunt. Dat vind ik ook het mooie van Maya’s films. Mensen maken altijd narratief, dat doen ze automatisch, maar als je vijftien mensen naar de films van Maya laat kijken, krijg je minstens tien verschillende narratieven. Het is aan ons om haar films te strippen en ze met onze muziek wat behapbaar te maken. Wanneer je muziek maakt bij films of documentaires heb je eigenlijk alle vrijheid om het beeld te ondersteunen.’
Als de films van Maya zo verschillende ontvangen kunnen worden, is het dan voor jullie niet heel moeilijk om muziek onder te maken?
‘Eigenlijk niet. We vinden het niet moeilijk, maar dat vinden we eigenlijk altijd. Tijdens IFA gaan we drie films bekijken. Al deze films zijn in een korte periode achter elkaar gemaakt, ontstaan in een creatief vacuüm. Ik heb zelf veel essays van Maya in mijn boekenkast staan, maar je kunt haar films eigenlijk niet omschrijven. Je moet ze eigenlijk gewoon zien om het een beetje te kunnen snappen, je moet het over je heen laten komen en je laten overweldigen door haar schoonheid. Aan ons om beeld en muziek dan samen te laten komen, daar kunnen we altijd heel erg van genieten. We blijven ons verbazen hoe soepel het altijd gaat. Kinetophone is voor ons als thuiskomen. Muziek raakt een diepere laag van het mens zijn, waarin wij elkaar heel erg in kunnen vinden.’
Hoe gaan jullie de films tijdens IFA benaderen?
‘We gaan bij elke film iets anders doen, wat precies houden we nog even geheim. Dit is voor ons ook de eerste keer dat we alles online doen, dus het natuurlijk even spannend hoe alles uit gaat pakken. We gaan het wel missen om te zien hoe het publiek ergens op reageert en hoe zij het ervaren. We teren in ons spel heel erg op het publiek, dus we zijn altijd heel benieuwd. Ik vind het nu al verwarrend dat we het publiek deze keer niet kunnen zien! Misschien dat we na die tijd nog in jullie digitale foyer kunnen rondlopen om met bezoekers na te praten.’
Jullie zijn momenteel ook bezig met een podcast, kun je daar wat meer over vertellen?
‘Dat klopt! Deze staat sinds vandaag online. Thomas, Sebastiaan en ik bespreken daarin hoe we met Kinetophone de films van Maya Deren benaderen, vertellen wie ze was en wat haar werk met ons doet. Het is de bedoeling om mensen enthousiast te krijgen voor haar werk. We vinden namelijk dat je haar films gewoon gezien moet hebben. Het laat zien dat er voor de bekende Hollywoodstijlen nog andere filmproducties waren die de huidige filmindustrie wel degelijk geïnspireerd heeft. Tot slot vertellen we natuurlijk over onze muziek onder haar films op IFA!’
Ben jij erbij? Koop dan hier je ticket voor The Sound of Maya Deren by Kinetophone.