Op 5 maart opent de 41ste editie van IFA met de film Kuessipan van regisseur Myriam Verreault. Mikuan en Shaniss groeien op in een hechte Innu-gemeenschap in Quebec. Als kinderen beloofden ze elkaar eeuwige vriendschap, maar naarmate ze ouder worden, lijkt dat niet altijd even vanzelfsprekend. Thema’s als familie, gemeenschap, verbondenheid en de kracht van vriendschap staan hierin centraal. Om jullie alvast wat meer over Kuessipan te vertellen gingen we in gesprek met Myriam Verreault.
Waarom trok het boek Kuessipan van Naomi Fontaine je zo?
‘Voordat ik het boek wilde verfilmen, wilde ik altijd al een film maken met de Innu in Quebec. Ik was daar toen toevallig voor een ander project en werd eigenlijk direct verliefd op de plek en de mensen en ik ging daarom op zoek naar een manier om met ze samen te werken. Ik ben zelf namelijk geen Innu en dan kom je er niet zomaar tussen. Toen vond ik Naomi en haar boek. Het boek zelf is al een meesterwerk, maar in eerste instantie vroeg ik Naomi of ze überhaupt interesse had om samen met mij een film te maken. Haar boek is heel literair en poëtisch, maar het is niet echt een lopend verhaal. Ik wilde vertellen over het reservaat en haar mensen, een hedendaags verhaal over de tieners daar, die tegen een traditionele achtergrond waarin ze bijvoorbeeld nog steeds jagen, opgroeien met mobieltjes en de huidige popcultuur. Het boek van Naomi heeft het uiteindelijke verhaal wel beïnvloedt. Veel voiceovers van Mikuan zijn geparafraseerd uit Naomi’s boek. Maar het verhaal van de film is wel anders.’
Hoe verliep de samenwerking tussen jullie?
‘Goed! We waren yin en yang. Ik wist hoe ik films moest maken, een script moest schrijven en zij had daar, als auteur, geen ervaring mee. Ze had daarentegen wel alle kennis over de Innu. Zij nam me uiteindelijk mee en stelde me voor aan haar familie. Ze heeft het script en de uiteindelijke film tot en met de laatste scène aan toe beïnvloedt. Naomi kende de personages uit mijn verhaal als het ware zelf, zij wist dus als geen ander hoe ik ze neer moest zetten. Ze was er altijd om dingen na te lezen, nog eens te bekijken en om suggesties te geven. Ze wist welke cliche’s ik wilde vermijden.’
Is je perspectief op de Innu door het maken van deze film veranderd?
‘Ja, heel erg. Mijn oorspronkelijke gedachten waren tot stand gekomen door de media en door wat ik op school had geleerd. Er is altijd een bepaald stereotype van hetgeen je niet kent. Toen ik de Innu zelf leerde kennen, ontdekte ik dat ze niet heel anders zijn dan jij en ik. Vooral hun humor is wat ons verbond. Humor behoort niet tot een bepaald stereotype. Wanneer je iemand niet kent, maar je snapt de grapjes, dan schept dat een band. Dat zie je ook goed in de film.’
Er spelen bijna geen professionele acteurs in Kuessipan, kun je wat meer over die keuze vertellen?
‘De film zou niet werken met professionele acteurs die zich voordoen als Innu. Ik heb ervoor gekozen om geen professionele acteurs te casten omdat de film over de echte Innu gaat, dat kun je niet spelen. We hebben uiteindelijk meer dan tweehonderd mensen op de audities gezien en de uiteindelijke cast heeft goede training en begeleiding gekregen. Ze speelden bovendien als echte professionals, sterker nog, ze werkten zelfs harder.’
Het ontwikkelen van je eigen identiteit is een groot thema in Kuessipan. Waarom heb je ervoor gekozen om dit thema en het uiteindelijke verhaal te vertellen door middel van een vriendschap en bijvoorbeeld niet door de liefdesrelatie van Mikuan en Francis?
‘Ik koos voor vriendschap omdat vriendschap iets is dat veel dieper gaat dan een relatie. Relaties zijn vaak tijdelijk, terwijl je met een vriendschap kunt opgroeien en het jarenlang de tijd krijgt om te ontwikkelen. Het is een fascinerend iets dat we, vind ik, niet vaak genoeg zien in films. In Kuessipan zien we de vriendschap van twee meisjes die niet dezelfde interesses of principes delen. Toch zijn ze na al die jaren nog steeds vrienden. Zulke vriendschappen hebben we allemaal wel. Die zijn veel emotioneler en belangrijker dan een vriendje waar je kort een relatie mee hebt gehad en daarna gewoon achter je laat.’
Zo’n vriendschap is niet per se kenmerkend voor alleen Innu, waarom was het dan zo belangrijk voor je om Kuessipan wel om Innu te laten draaien?
‘Omdat de gemeenschap zelf zo’n grote rol speelt. Het is voor Mikuan veel lastiger om zo’n hechte gemeenschap achter te laten, dan wanneer een meisje uit bijvoorbeeld Quebec besluit om naar een andere stad te verhuizen. Dat meisje blijft dan namelijk binnen haar eigen cultuur. Voor Innu is dat niet het geval, de wereld is daar heel anders. Het belang van niet alleen de gemeenschap, maar ook familie, weegt zo zwaar op de vriendschap van Mikuan en Shaniss dat je het eigenlijk niet los kunt trekken. De interne strijd van Mikuan heeft daarom alles te maken met die gemeenschap en haar band met haar familie. Het is een grote verantwoordelijkheid en dat laat je niet zomaar achter je.’
Hoe kijk je op het hele maakproces terug?
‘Het was, naast de geboorte van de mijn dochter, een van de beste ervaringen die ik ooit heb gehad! Het heeft mijn leven veranderd. Het is een kunstwerk gemaakt door twee hele verschillende identiteiten. We zien dat te weinig in de filmindustrie. Het zou mooi zijn als mensen vaker dingen maken met mensen wiens wereld ze eigenlijk niet kennen. Ik was in het begin erg gespannen en voelde me een bedrieger, alsof ik er niet bijhoorde. Maar soms moet je juist dingen doen die je angst aanjagen. Ik heb er veel vriendschappen aan over gehouden en ik ben trots op het uiteindelijke resultaat.’
Wil jij ook bij de opening zijn? Dat kan! Je kunt hier nog kaartjes bestellen. Tijdens de opening gaan we live in gesprek met Myriam Verreault. Kuessipan liever in je eigen tijd bekijken? Dan kun je hier een kaartje bestellen voor de film on demand, waar Myriam voorafgaand een videoboodschap voor heeft ingesproken.