Volkskrant-filmjournalist Kevin Toma (1974) schrijft niet alleen over films, maar componeert ook al ruim 25 (!) jaar muziekstukken bij stille films. Speciaal voor IFA selecteerde Kevin twee titels van de Amerikaanse regisseur Lois Weber (1879 – 1939) voor een exclusief filmconcert op de zaterdagavond. We spraken hem over dit bijzondere project.
Wat kunnen we verwachten?
‘Allereerst vertel ik kort iets over Lois Weber. Zij was destijds een veelgevraagd regisseur in Hollywood. Weber kreeg goed betaald en maakte veel films, vaak maatschappelijk geëngageerde films over belangrijke thema’s rondom de positie van de vrouw in de samenleving. De film Shoes is daar een goed voorbeeld van. Het gaat over een meisje dat in een krot woont met haar familie. Al haar geld dat ze in een winkel verdient, gaat rechtstreeks naar haar vader die niks uitvoert. Ondertussen schaamt ze zich rot voor haar kapotte schoenen. Voor het meisje wordt de nood steeds hoger en dan besluit ze zich te verkopen aan een man… Hoewel de film uit 1915 komt, kon er in die tijd meer dan we nu denken. Pas vanaf de jaren ’30 ontstond een grote censuur in Hollywood.’
Wat is Lois Weber voor regisseur?
‘Weber greep haar positie als succesvol regisseur aan om dit soort maatschappelijk relevante films te maken. Daarnaast is de manier waarop zij met filmische middelen omging erg bijzonder. In de film Suspense (niet op IFA te zien, maar wel online, red.), ging Weber experimenteren met close up en achtervolging vanuit auto’s. Ook zie je in Shoes een shot waarin de hoofdpersoon naar buiten de regen instapt, terwijl de camera in een lang shot ter hoogte van haar enkels blijft.’
Hoe ben je te werk gegaan?
‘Shoes is een film waarin – voor die tijd – heel terughoudend en ingetogen gespeeld wordt. Ergens heeft het ook iets heel triests: het meisje is door haar schoenen geobsedeerd, je zou misschien kunnen denken dat ze zich een beetje aanstelt. Met mijn muziek heb ik geprobeerd om het ingetogene van de film te benadrukken, door niet zomaar voluit mee te gaan met het drama van de film. Als uitgangspunt voor dit filmconcert heb ik bedacht dat ik de soundtrack steeds warmer en melodischer wilde maken, vanuit een atonaal en wrangend begin. Het is een soort kruisbeweging met de verergerde obsessie van het meisje, dit alles in een spanningsboog van 50 minuten.’
Waarom raad je bezoekers aan om op de zaterdagavond naar DNK te komen?
‘Tijdens IFA ga ik live piano spelen bij een vooraf gecomponeerde soundtrack, die grotendeels uit samples en synthesizerklanken bestaat. Dit muziekstuk heb ik speciaal voor het festival gemaakt. Ik kende de films vanuit mijn filmjournalistieke werk en ze leken me heel geschikt voor IFA. De samenspraak van de beelden en mijn muziek levert hopelijk een geheel nieuwe filmervaring op. Als componist moet je evenwicht bewaren tussen de intenties van de film en je eigen interpretatie ervan. In het geval van Shoes word je geconfronteerd met maatschappelijk onrecht, maar ook met een filmstijl die, hoewel Weber dus voor haar tijd erg terughoudend regisseerde, hier en daar verouderd kan overkomen. Ik moet als componist een brug slaan tussen de film en een hedendaags publiek, zodat je je als kijker van nu met personages van toen kunt identificeren. Zodat de film misschien wel tijdloos blijkt.’
Zaterdag 9 maart 18.45 uur
Benieuwd naar deze bijzondere vertoning? Klik hier voor meer informatie en het kopen van de kaarten.
Tekst: Karlijn Vermeij